Czy straż miejska może wystawić mandat za wykroczenie drogowe?

Wielu kierowców zastanawia się, czy straż miejska ma prawo zatrzymać samochód i wystawić mandat za wykroczenia drogowe. Odpowiedź brzmi: tak, ale tylko w określonych sytuacjach. Straż miejska (lub gminna) nie jest formacją policyjną, lecz jednostką samorządową, wyposażoną w konkretne uprawnienia w ramach przestrzegania porządku publicznego.

W myśl ustawy o strażach gminnych (Dz.U. z 1997 r. nr 123, poz. 779), strażnicy miejscy mogą podejmować interwencje w sprawach wykroczeń drogowych, jednak pod warunkiem, że miały one miejsce w ich obecności lub zostały zarejestrowane np. przez monitoring miejski. Obejmują one najczęściej wykroczenia takie jak:

• nieprawidłowe parkowanie,
• wjazd pojazdów na tereny objęte zakazem,
• blokowanie chodników lub przejazdów,
• nieprzestrzeganie stref ograniczonego ruchu lub stref mieszkańca.

Czy straż miejska może dać punkty karne?

Tutaj sprawa staje się jasna i konkretna: straż miejska nie ma uprawnień do przyznawania punktów karnych. Uprawnienia w tym zakresie przysługują wyłącznie Policji oraz nielicznym innym organom nadzoru nad ruchem drogowym, takim jak Inspekcja Transportu Drogowego (ITD) w określonych przypadkach.

Jeśli więc strażnik miejski wystawi mandat za nieprawidłowe parkowanie lub inne wykroczenie, nie wiąże się to z przyznaniem punktów karnych. Nie oznacza to jednak, że takie wykroczenie nie ma konsekwencji – mandat może wynieść od kilkudziesięciu do kilkuset złotych, a w ekstremalnych przypadkach grozi nawet odholowanie pojazdu.

Jakie wykroczenia drogowe podlegają interwencji straży miejskiej?

Straż miejska może reagować na różne sytuacje związane z ruchem drogowym – o ile nie są one związane z bezpośrednim prowadzeniem pojazdów (np. przekroczeniem prędkości podczas jazdy). Oto kilka najczęstszych przykładów:

• Niewłaściwe parkowanie – np. na przejściu dla pieszych, na przystanku komunikacji miejskiej czy na miejscu dla osób niepełnosprawnych bez odpowiedniego zezwolenia.
• Wjazd na teren objęty zakazem ruchu – np. wjechanie samochodem do strefy zamieszkania, gdy nie jesteśmy mieszkańcem.
• Poruszanie się po drogach zamkniętych dla pojazdów, np. deptakach.
• Zanieczyszczanie drogi – np. rozsypywaniem ładunku z samochodu ciężarowego.

W takich przypadkach strażnicy mogą wystawić mandat oraz – jeśli wymaga tego sytuacja – wezwać służby odpowiedzialne za odholowanie pojazdu.

Czy straż miejska może zatrzymać pojazd do kontroli?

Część kierowców jest zaskoczona pytaniem od strażnika miejskiego o dokumenty lub zatrzymaniem pojazdu. W rzeczywistości straż miejska może zatrzymywać pojazdy do kontroli tylko w określonych przypadkach. Przepisy pozwalają na to, gdy:

• doszło do wykroczenia zagrażającego bezpieczeństwu ruchu drogowego,
• kierowca wjeżdża w miejsce objęte zakazem (np. strefę zamieszkania bez zezwolenia),
• dochodzi do potrzeby ustalenia tożsamości sprawcy wykroczenia drogowego.

Zatrzymanie może odbyć się jedynie wtedy, gdy strażnik jest w pełnym umundurowaniu, a oznaczenie formacji jest widoczne. Wbrew obiegowej opinii nie może przeprowadzać rutynowych kontroli drogowych – to domena Policji oraz ITD.

Mandaty od straży miejskiej – kiedy można je kwestionować?

W przypadku, gdy kierowca nie zgadza się z wystawionym przez straż miejską mandatem, ma prawo do jego odrzucenia. Odmowa przyjęcia mandatu oznacza, że sprawa zostaje przekazana do sądu rejonowego właściwego dla miejsca popełnienia wykroczenia. W takim przypadku to sąd oceni, kto ma rację i czy kara była zasadna.

Warto pamiętać, że jeśli masz wątpliwości co do zasadności działania strażnika, możesz wnosić skargę do odpowiedniego urzędu gminy lub miasta, który sprawuje nadzór nad działalnością straży miejskiej.

Automatyczne fotoradary – czy straż miejska nadal z nich korzysta?

Do 2016 roku straż miejska posiadała prawo do używania fotoradarów oraz nakładania mandatów za wykroczenia drogowe na podstawie ich zdjęć. Jednak od nowelizacji przepisów w 2016 roku, straż miejska została pozbawiona tych uprawnień. Obecnie całość kompetencji w zakresie rejestrowania naruszeń prędkości i przejazdów na czerwonym świetle została przekazana Głównemu Inspektoratowi Transportu Drogowego (GITD).

Dlatego, jeśli otrzymasz mandat z fotoradaru, nie pochodzi on już od straży miejskiej, a od inspektoratu. Mandaty tego typu mogą wiązać się z punktami karnymi – w odróżnieniu od mandatów za parkowanie, których straż miejska nadal może udzielać.

Jakie są alternatywy dla mandatu od straży miejskiej?

Nie każda interwencja kończy się mandatem karnym. Strażnik miejski ma możliwość udzielenia pouczenia, szczególnie w mniej rażących przypadkach lub gdy sprawca nie popełnił wykroczenia celowo. Jednak decyzja o formie reakcji zależy od strażnika i konkretnej sytuacji.

W przypadku naruszeń przepisów związanych z bezpieczeństwem ruchu drogowego, bardziej prawdopodobna jest forma mandatu. Natomiast błędne zaparkowanie w mniej uczęszczanym miejscu czy chwilowe zatrzymanie bez utrudnień dla otoczenia może skończyć się na upomnieniu słownym.

Straż miejska a punkty karne – co warto zapamiętać?

Dla wielu kierowców kluczową informacją pozostaje to, że straż miejska nie ma uprawnień do przyznawania punktów karnych. Nawet jeśli wystawi mandat, nie wpłynie to na konto punktowe kierowcy. W praktyce oznacza to, że chociaż kara finansowa może być dotkliwa, nie przybliża nas do utraty prawa jazdy.

Warto jednak mieć na uwadze, że nie wszystkie wykroczenia są traktowane pobłażliwie – uporczywe łamanie przepisów może skutkować skierowaniem sprawy do sądu i wyższą grzywną. Dlatego najlepiej unikać konfliktów z przepisami, niezależnie od tego, kto sprawuje nadzór nad przepisami ruchu drogowego.