Zastanawiacie się, jaki ptak naśladuje dźwięki? Okazuje się, że imitacją dźwięków bardzo chętnie bawią się nie tylko papugi żako, ale także bardziej znane z naszych rejonów szpaki zwyczajne oraz sójki zwyczajne. Na głowę wszystkie biją jednak pochodzące z Australii lirogony, które potrafią nie tylko naśladować inne ptaki, ale z łatwością naśladują dźwięki mechaniczne, takie jak dźwięk przejeżdżającego pociągu, instrumenty muzyczne czy nawet eksplozje.

Lirogony — charakterystyka

Lirogon to ptak z rzędu wróblowatych, do których zalicza się jedynie dwa gatunki: lirogony wspaniałe oraz lirogony Alberta, zwane też skromnymi z racji mniej efektownego wyglądu. Z wyglądu przypominają ptaki grzebiące, zwłaszcza bażanty. Lirogony, zaraz po krukach, są największymi ptakami z rzędu wróblowatych.

Samiec lirogona wspaniałego waży do 1,2 kg i osiąga wielkość do 130 cm, z czego 60-70 cm to ogon. Samica jest mniejsza, mierzy maksymalnie 86 cm. Gatunek ten charakteryzuje ciemnoszara głowa, jaśniejszy brzuch oraz ciemny grzbiet i skrzydła. Samce mają ozdobny ogon, który składa się z 16 przekształconych sterówek: dwie zewnętrzne, w brązowo-białym kolorze z czarnymi pręgami i czarnymi końcówkami są największe i wygięte w kształt liry, dwie środkowe mają postać białych, długich taśm, a pozostałe składają się ze srebrzystych promieni i nie mają zwartych chorągiewek. Samica lirogona wspaniałego ma 12 długich sterówek pozbawionych ozdób.

Lirogon Alberta jest mniejszy. Samce waża do 930 g osiągają wielkość do 90 cm. Samice mierzą do 75 cm. W wyglądzie jest nieco podobny do lirogona wspaniałego. Również jest brązowy na grzbiecie i skrzydłach, a kremowy lub beżowy na brzuchu, jednak jego ogon nie jest tak ozdobny.

Cechy wspólne obu gatunków to:

• długie silne nogi przystosowane do grzebania,
• krótkie i zaokrąglone skrzydła, przez co wyjątkowo słabo latają (skrzydeł używają wyłącznie do szybowania między drzewami lub wtedy, gdy chcą się dostać na ziemię)’
• świetnie biegają i skaczą (potrafią skokami wspinać się na drzewa).

Lirogony żywią się bezkręgowcami (dżdżownicami, larwami i dorosłymi owadami), które wygrzebują z ziemi za pomocą pazurów. Dietę uzupełniają pokarmem roślinnym (nasionami).

Gdzie żyje lirogon?

Ptak ten pochodzi z Australii i jest jednym z najstarszych gatunków tego kontynentu — archeolodzy odnaleźli skamieniałości lirogonów sprzed 15 mln lat. Pierwsi europejscy badacze odkryli je w 1978 roku iopisali je jako „australijskie rajskie ptaki”. Pierwsze okazy schwytano w 1840 roku, a kiedy udało się je rozmnożyć, okazało się, że ptaki te są gniazdownikami. Dokładniejsze badania wykazały, że lirogony należą do gatunku wróblowatych.

Lirogon wspaniały żyje w górskich lasach eukaliptusowych oraz lasach podzwrotnikowych i strefy umiarkowanej. Można go spotkać także w Tasmanii oraz w parkach miejskich na wschodnim wybrzeżu Australii. Lirogon Alberta żyje jedynie w gęstych i wilgotnych lasach podzwrotnikowych w południowym Queensland. Oba gatunki prowadzą dzienny i naziemny tryb życia. Śpią na drzewach, na które wspinają się, przeskakując z gałęzi na gałąź.

Mimo dużych rozmiarów oraz wydawanych dźwięków, zwierzęta te trudno zaobserwować w ich naturalnym środowisku. Są bowiem bardzo skryte. Jednak gdy wykryją potencjalne zagrożenie, podnoszą głośny alarm i chowają się do kryjówek.

Lirogony — rozród

Lirogony przystępują do rozrodu raz w roku, od kwietnia do października. Po efektownych tokach (składających się ze śpiewu i tańca samca) samica przystępuje do budowy gniazda.

Wysiadywaniem i opieką nad potomkiem zajmuje się wyłącznie samica. Niezbyt schludne gniazdo w kształcie kuli znajduje się zwykle na ziemi lub tuż na nią. Zbudowane jest z materiałów roślinnych i wyścielone jest puchem. Samica składa do gniazda pojedyncze jajo, które wysiaduje przez około 50 dni. Pisklęta wykluwają się nagie ślepe. Gniazdo opuszczają dopiero po kolejnych 50 dniach, a po wypierzeniu pozostają jeszcze przy samicy do 8 miesięcy. Dorosłe upierzenie zyskują w wieku 2 lat, a dojrzałość płciową między 5 a 6 rokiem życia — samice, i 6-8 rokiem życia — samce. Ptaki te dożywają nawet do 30 lat.

Jakie dźwięki potrafią wydawać lirogony?

Ponieważ krtań lirogonów jest umięśniona i bardziej rozwinięta niż jakichkolwiek innych ptaków śpiewających, dlatego ptaki te potrafią wydawać najbardziej nietypowe odgłosy. Melodia może składać się z wielu własnych głosów oraz różnych zasłyszanych dźwięków.

W warunkach naturalnych lirogony w swój śpiew wplatają zwykle odgłosy zwierząt występujących w ich otoczeniu. Są to najczęściej odgłosy wydawane przez koale oraz psy dingo, a także śpiew innych ptaków. Z kolei lirogony mieszkające w parkach miejskich potrafią także naśladować dźwięki zasłyszanych urządzeń: alarmu samochodowego, dzwonka telefonu, strzału ze strzelby, migawki aparatu fotograficznego, wycia psa, płaczu dziecka, ludzkich słów oraz wielu innych.